I. OCENA AKTUALNEJ SYTUACJI FINANSOWEJ

1.      Dochody

W analizowanym okresie 1994-2001  dynamika dochodów budżetowych Gminy Krypno była zróżnicowana.

W 1996 roku, w związku z ustawowym przejęciem utrzymania szkół podstawowych, w wyniku otrzymania subwencji na zadania oświatowe, nastąpiło podwojenie dochodów. W strukturze dochodów zaczęły dominować środki uzupełniające z budżetu państwa, w postaci subwencji i dotacji.

Dynamika dochodów w latach 1996-2001 przedstawiała się następująco: 

- dochody 1996/dochody 1995                                  221%

- dochody 1997/dochody 1996                                  138%

- dochody 1998/dochody 1997                                  102%

- dochody 1999/dochody 1998                                  109%

- dochody 1999/dochody 2000                                  119%

- dochody 2000/dochody 2001 (plan)                       100%                                                 

Od roku 2000 dochody ogółem ustabilizowały się na poziomie 5000 tys zł.

Do roku 1995 w strukturze dochodów wyraźnie dominowały dochody własne[1]. Dotacje i subwencje z budżetu państwa kształtowały się wówczas na poziomie ok. 30%, od 1996 roku (w związku z przejęciem przez gminy finansowania szkół podstawowych) udział dochodów uzupełniających z budżetu państwa wzrósł do ok. 60% i latach następnych ukształtował się w przedziale 60-70%.

Udział dotacji i subwencji z budżetu państwa w dochodach budżetu ogółem wynosił:

- 1996 rok                                                      59%

- 1997 rok                                                      48%

- 1998 rok                                                      61%

- 1999 rok                                                      68%

- 2000 rok                                                      71%

- 2001 rok plan                                               66%

W strukturze dochodów własnych znaczące pozycje stanowią: wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), podatek od nieruchomości, podatek rolny oraz pozostałe dochody, realizowane przez gminę,  w tym dochody z majątku i inne opłaty.

W kwocie uzyskiwanych dochodów własnych wpływy z podatku od nieruchomości kształtują się na poziomie ok. 7%. Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych w latach 1994-95 stanowiły ponad 30%, od roku 1996 udział tych wpływów w strukturze dochodów systematycznie maleje - do 6% w roku 2000. Udział wpływów z podatku rolnego kształtuje się na poziomie 9%. Znaczącą pozycją są tzw. pozostałe dochody, które stanowiły w latach 1994-95 17% i 11%, od 1996 roku ustabilizowały się na poziomie ok. 10%.

Za 1999 rok roczny dochód budżetu Gminy Krypno na jednego mieszkańca wynosił 931,94 zł, co stanowiło 82% dochodów budżetów gmin na jednego mieszkańca województwa podlaskiego.

2.      Wydatki

W strukturze wydatków budżetu, począwszy od 1996 roku, wyraźnie dominują kwoty przeznaczone na finansowanie oświaty i wychowania, przy czym udział tych wydatków systematycznie wzrasta:

- w 1996 roku             39%

- w 1997 roku             34%

- w 1998 roku             47%

- w 1999 roku             47%

- w 2000 roku             40%

- 2001 rok (plan)         34%

Największe wydatki w tym dziale planuje się do poniesienia w 2001 roku (2086 tys zł).

Otrzymywana przez Gminę subwencja oświatowa nie pokrywa w pełni kosztów utrzymania placówek oświatowo-wychowawczych. I tak na wydatki w tym dziale, ponad kwoty subwencji oświatowej, Gmina przeznaczyła z dochodów własnych następujące sumy:

- w 1996 roku                          103 tys. zł

- w 1997 roku                         196 tys. zł

- w 1998 roku                         405 tys. zł

- w 1999 roku                         416 tys. zł

- w 2000 roku                         394 tys. zł

- 2001 rok (plan)                     296 tys. zł                              

W dziale gospodarka komunalna wydatki wzrastają każdego roku; poniesione w 2000 roku – 566 tys. zł, plan na 2001 rok – 688 tys. zł. Wydatki w dziale administracja rosną w tempie zbliżonym do stopnia inflacji.

Zaplanowana na 2001 rok kwota 1605 tys zł w dziale kultura fizyczna i sport obejmuje wydatki na inwestycje (1180 tys. zł).

Stosunkowo wysokie wydatki w pozycji "pozostałe wydatki" obejmują m.in. wydatki majątkowe gminy.

Wydatki na zadania zlecone pokryte są w całości dotacją celową z budżetu państwa.

Wydatki na obsługę zadłużenia kredytami i pożyczkami (odsetki i prowizje bankowe) praktycznie nie występują ( 6 tys. zł w 1999 roku i 3 tys. zł w 2000 roku).

3.      Wynik kasowy budżetu

W okresie 1996-2000 praktycznie zachowana była równowaga dochodów i wydatków ( niewielki deficyt wystąpił w 1997 roku – 90 tys. zł). W analizowanym okresie gmina nie korzystała z długoterminowych kredytów i pożyczek.

Przewidywany stan zadłużenia kredytami i pożyczkami na koniec 2001 roku to łączna kwota 1 180 000 zł – długoterminowy kredyt inwestycyjny na budowę hali sportowej, spłatę którego gmina rozpocznie w roku 2002, tj. po okresie rocznej karencji.

Podsumowanie:

Uwzględniając wielkość dochodów budżetu, przypadającą na jednego mieszkańca, sytuację finansową Gminy Krypno można ocenić jako poniżej przeciętnej, w porównaniu do średniej w skali województwa. Stosunkowo większy, niż w większości gmin wiejskich, jest udział środków uzupełniających z budżetu państwa, w latach 1999-2000 ustabilizował się na poziomie ok. 70%. Jednakże, biorąc pod uwagę strukturę wydatków, obciążenie budżetu Krypna wydatkami na oświatę i wychowanie w latach 1999-2000 jest nieco mniejsze (średnio ok. 44%), niż ma to miejsce w gminach wiejskich (50% i ponad), co stwarza nieco większe możliwości finansowania innych zadań gminy z dochodów własnych.

Zadłużenie gminy kredytami i pożyczkami jest umiarkowane.  Prognozowany dług na koniec 2001 roku stanowić będzie 25% dochodów (dopuszczalny – 60%).

Gospodarkę finansową Gminy Krypno charakteryzuje duża rozwaga przy podejmowaniu decyzji finansowych, o czym świadczy umiarkowane zadłużenie kredytami i pożyczkami długoterminowymi. Na uwagę zasługuje również osiąganie stosunkowo wysokich dochodów z majątku gminy i innych opłat.

II.                  PROGNOZA DOCHODÓW DO 2005 ROKU

Na skutek wdrażanej od 1999 roku reformy administracji publicznej finanse gmin uległy niewielkim, korzystnym zmianom.

Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego utrzymała wszystkie dotychczasowe źródła dochodów budżetowych gmin a ponadto wprowadziła  korzystne zmiany w udziale gmin w podatku dochodowym od osób fizycznych, sposobie wypłaty rekompensat z tytułu ustawowych ulg i zwolnień oraz naliczaniu opłat skarbowych.

Wprawdzie ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego ogranicza się do regulacji prawnej tylko na lata 1999-2001, to jednak zapis art. 7, ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym stanowiący, iż „Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji” stanowi podstawę bezpieczeństwa finansów gminnych. Regulacje prawne w zakresie dochodów jednostek samorządu terytorialnego na dalsze lata po roku 2000 nie powinny w żaden sposób uszczuplić źródeł dochodów własnych gmin, a także należnej gminom subwencji.

Prognozę dochodów gminy oparto o następujące założenia:

Ø      Źródła dochodów budżetowych gmin nie ulegną zmianie.

Ø      Niezmieniony będzie zakres zadań własnych oraz zadań zleconych z zakresu administracji rządowej ( na ewentualne dodatkowe zadania – zgodnie z art. 7, ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym – przekazane zostaną dodatkowe środki budżetowe).

Ø      Gmina utrzyma dotychczasowy poziom aktywności gospodarczej. Jest to warunek konieczny, gdyż dochody ludności województwa podlaskiego należą do najniższych w kraju – wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) na osobę wynoszą tu zaledwie 65% średniej krajowej.

Prognozę dochodów sporządzono dwiema metodami:

1)      w oparciu o prognozowane wskaźniki inflacji;

2)      wykorzystując logarytmiczną linię trendu, biorąc za podstawę wykonanie dochodów w okresie kolejnych lat  (1994-2001).

Za przyjęciem metody pierwszej przemawiają następujące przesłanki:

-          głównym źródłem dochodów własnych gmin są podatki i opłaty lokalne, których stawki są corocznie waloryzowane stosownie do wielkości inflacji,

-          łączna kwota subwencji dla gmin (zarówno w części subwencji ogólnej, jak i oświatowej) stanowi określony procent planowych dochodów budżetu państwa – z kolei na dochody budżetu państwa w głównej mierze składają się podatki pośrednie (VAT, akcyza) i bezpośrednie, których wysokość w dużym stopniu zależna jest od inflacji.

Zatem dla prognozy długoterminowej przyjęcie corocznego wzrostu dochodów ogółem w stopniu zbliżonym do wielkości wskaźnika inflacji nie powinno być obarczone zbyt dużym błędem. Dla bezpieczeństwa do obliczeń, jako punkt wyjścia dla prognozy na lata 2002-2006 przyjęto dla roku 1999 dochody w wielkości planowanej, a nie na poziomie przewidywanego wykonania (zazwyczaj gminy zamykają rok budżetowy nadwyżką) a ponadto – mnożniki, zwiększające corocznie dochody obniżono o 3% w stosunku do wielkości prognozowanych wskaźników inflacji.

Metoda druga opiera się na wielkościach dochodów wykonanych w latach 1994-2000   i określa prognozę na podstawie logarytmicznej linii trendu.

III.                OCENA STANU ZADŁUŻENIA

Na koniec roku 2000 zadłużenie gminy kredytami i pożyczkami wynosiło 0.

W 2001 roku Gmina Krypno zaciągnęła długoterminowy kredyt inwestycyjny na sfinansowanie budowy hali sportowej. Jest to:

Ø      Długoterminowy kredyt w kwocie 1180 tys zł, denominowany do EURO, z rocznym oprocentowaniem zmiennym ustalanym jako suma EURIBOR 3 miesięczny i stałej marży banku, wynoszącej 1,5%. Obecnie uruchomione zostały dwie transze kredytu: I transza w dniu 14 lutego 2001 w kwocie 510 tys zł, II transza w dniu 11 kwietnia 2001 w kwocie 353,4 tys zł. III transza w kwocie 84,9 tys zł planowana jest do uruchomienia w dniu 15 września 2001.  Spłata kredytu w ratach kwartalnych nastąpi od marca 2002 do końca roku 2007.

Na podstawie analizy powyższych zestawień i wykresów obecne zadłużenie gminy Krypno można określić jako średnie, gdyż zadłużenie na koniec 2001 roku wyniesie 24,41% dochodów. Natomiast rozchody na spłatę rat i wydatki na spłatę odsetek w 2002 roku stanowić będą 5,16% dochodów i do końca spłaty kredytu mieścić się będą w przedziale 4,67% do 3,49%.

Z uwagi na przewidziany umową kredytową roczny okres karencji spłaty rat oraz długi okres kredytowania (7lat) obciążenie budżetu obsługą tego długu nie będzie duże, gdyż stanowić będzie około 5% dochodów ogółem przy możliwej wielkości 15%, określonej w przepisach ustawy o finansach publicznych.

Zatem obecny stan zadłużenia gminy Krypno pozwala na ewentualne zaciągniecie kolejnych kredytów i pożyczek długoterminowych.